موزه آستانه مقدسه

این موزه که از موزه های قدیم ایران و از گنجینه های کم نظیر به شمار می رود در آبان ماه سال 1304 ش افتتاح شد و در سالهای اخیر حیاتی دوباره یافت و فعالیت دوره جدید خود را در 19 تیر ماه 1372 با چهره ای نوین و در سطحی بسیار بالاتر از پیش شروع کرد . پیش از تشکیل موزه به صورت فعلی آثار و نفایس موجود در محلی موسوم به خزانه نگهداری می شد . در آبان سال 1314 ش سالن موزه افتتاح شد و این محل مرکز ذخایر و نگهداری مجموعه آثار وقفی متعلق به آستانه بود که لزوم حفاظت از آنها موجب شد تا متولیان امر موضوع تشکیل خزانه حراست از آثار و نفایس را مورد توجه قرار دهند . فعالیت این موزه تا حدود سالهای 1353 ش ادامه داشت و در این تاریخ به دلایل متعدد از جمله لزوم گسترش فضای جانبی موزه مجموعه آثار جمع آوری و به طور موقت در یکی از ملحقات و مقابر حرم مطهر به امانت گذارده شد . برنامه احیای موزه در ساختمان کنونی با تغییراتی که در بنا صورت گرفت چندی به طول انجامید و همان گونه که از کتیبه سردر ساختمان مشهود است در هشتم فروردین سال 1361 ش موزه آستانه مقدسه مجددا به روی علاقه مندان گشوده شد . این دوره از حیات موزه تا اواخر سال 1371 ادامه داشت و متعاقب آن با افزایش آثار نفیس و اشیای بازیافته و انتقالی از سایر بقاع لزوم افزایش سطح و امکانات نمایشی موجب شد پاره ای تغییرات و تعمیرات همراه با افزایش ویترین های نمایشی بازسازی و الحاق طبقه زیرین بنا به فضاهای نمایشی و ..... صورت گیرد . موزه در 19 تیر ماه 1372 ش بازگشایی شد . این موزه با مساحتی حدود هزار مترمربع در دو طبقه دارای بخش های نمایشی . اداری و موزه داری است و از خدمات بخش مرمت و بازسازی آثار خطی نیز بهره می گیرد . دو تالار بزرگ نمایشی با ازاره های کاشی کاری شده زیبا و بدیع که در کنار صحن حرم آستانه قرار دارد مجموعه های بسیار نفیس و با ارزشی را در خود جای داده است . مجموعه اصلی اموال فرهنگی این موزه را آثاری تشکیل می دهد که به صورت وقف و اهدا به مرقد مطهر حضرت فاطمه معصومه (س) و یا به دلایل حفاظتی از سایر بقاع متبرکه شهرستان قم به این مرکز فرهنگی منتقل شده اند . در میان این آثار گنجینه کم نظیر قرآن های نفیس خطی قرار دارد که عموما از وقفیات عصر صفویه تا پایان دوره قاجاریه است . همچنین قرآنی به خط کوفی از آخرین سالهای قرن دوم هجری و چند جلد کلام الله مجید از ادوار تیموری تا پایان سده سیزدهم هجری به انواع خط کوفی . ثلث . نسخ و برخی با ترجمه فارسی به خط نستعلیق موجود است . این آثار در طبقه هم کف موزه در معرض تماشا قرار دارد و غالبا مذهب و مزین به انواع هنرهای کتاب آرایی و جلدسازی ایرانی است . در بخش دیگری از موزه مجموعه بافته های دوره صفوی . کاشی های محراب . مرقد و کتیبه های محراب . مرقد و کتیبه های دوره ایلخانی تا قاجار در معرض دید قرار دارند . در میان آنها کاشی های لعابی لاجوردی و زرین فام و انواع خشتی و کوکبی . چلیپا و سنگهای منقوش ازاره مقابر سلاطین صفوی و قاجاریه به ویژه کاشی های بقعه (علی بن جعفر) و شاهزاده اسماعیل و کاشی محراب متعلق به سال 667 ه. ق شایان توجه هستند . از این آثار با اشکال انسان و پرندگان . احادیث منسوب به رسول اکرم و سوره هایی از قرآن کریم و اشعاری از شاهنامه فردوسی است و بعضی به تاریخ سده هفتم ه. ق ساخت کارخانه سید رکن الدین کاشان است که تصاویر معدودی نظایر آنها زینت بخش معتبرترین موزه های جهان است . جز آنچه ذکر شد موزه آستانه مقدسه نمونه هایی از تابلو نقاشی . مینیاتور . شمایل . هنرهای خاتم سازی . حجاری . حکاکی . فلزکاری و قلمدان سازی را از قرن دهم تا پایان قرن چهاردهم و ظروف شیشه و سفالین دوره های مختلف تاریخی و مجموعه ای از مسکوکات اسلامی را به معرض تماشا گذارده است .