ارمنستان - استان Yerevan
ارمنستان - استان Yerevan
استان ایروان Yerevan
یکی از استان های کشور ارمنستان
معرفی استان ایروان
شهر ایرَوان (در ارمنی Երևան:یِرِوان) بزرگ‌ترین شهر ارمنستان و پایتخت این کشور است.
ایروان در دامنهٔ کوه آرارات و بر کرانهٔ رود هرازدان بنا شده‌است و جمعیت آن در سال ۱۹۸۹، ۱٬۲۰۱٬۵۳۹ نفر سرشماری شده‌است. این شهر در تقسیمات کشور ارمنستان تابع هیچ استانی نیست و در واقع در مرز چهار استان کوتایک در شمال، آرارات در جنوب، آرماویر در جنوب غربی و آراگاتسوتن در شمال غربی قرار دارد. ارتفاع این شهر از سطح دریا از بین ۹۰۰ متر تا ۱۳۰۰ متر می‌باشد.
شهر ایروان از مراکز مهم اصلی صنعتی، فرهنگی، و علمی منطقهٔ قفقاز است. خطوط راه آهن گسترده‌ای از این شهر منشعب شده و شهر مرکز بازرگانی فراورده‌های کشاورزی است. علاوه بر این، کارخانه‌های ایروان در زمینه فراوری فلزات، ماشین‌افزار، لوازم برقی، شیمیایی، بافندگی و غذایی فعالیت دارند.
تسهیلات آموزشی و فرهنگی ایروان شامل هشت دانشگاه، آکادمی علوم ارمنستان، موزهی دولتی و چندین کتابخانه از جمله یک مرکز بزرگ دستنویسها به نام ماتناداران است. از جاذبه‌های گردشگری شهر می‌توان از کاسکاد (پلکان مشرف بر شهر)، مسجد کبود ایروان، تنها مسجد ایرانی بازمانده در شهر، بازمانده‌های یک دژ عثمانی از قرن ۱۶ میلادی، صومعه داتِو و نوراوانک قرن ۱۳ میلادی نام برد. نام فرودگاه شهر ایروان زوارتنوتس است.
دانشگاه دولتی ایروان در سال ۱۹۱۹ پایه گذاری شد. پس از دو سال در ۱۹۲۱ دانشگاه معماری و شهرسازی ایروان در غالب یک مدرسه فنی شروع به فعالیت کرد. دانشگاه پزشکی دولتی ایروان نیز یکی از قدیمی‌ترین دانشگاههای کشور ارمنستان است که در مقاطع دکترای عمومی، تخصص‌های پزشکی و دکترای تخصصی در رشته‌های مختلف دانشجو دارد.
از ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، انسانها در محدوده ایروان زندگی می‌کرده‌اند. استحکامات عصر برنز شامل شنگاویت، کارمیربلور، کارمیربرد و بردادزور در این منطقه یافت شده‌اند. کاوش‌های باستان‌شناسی قلعهٔ اورارتویی به نام اربونی را که در ۷۸۲ پیش از میلاد و بنا به امر شاه آرگیشیتیس اول بنا شده بود را نمایان ساخت که در محل ایروان فعلی و برای محافظت از حملات قفقازیان شمالی قرار داشت. کانال‌های آبیاری و مخرن آب اورارتویی نیز در این محل کشف شده‌است. قلعه تیش‌ابیانی (کارامیربلور) به دست سیت‌ها در ۵۸۵ پیش از میلاد تخریب شد.
بین سده‌های ۶ و ۴ پیش از میلاد، ایروان یکی از مراکز مهم قلمرو ساتراپ ارمنی در امپراتوری هخامنشی بود. دوره زمانی بین سده‌های ۴ و ۳ پیش از میلاد نیز به عصر سیاه ایروان معروف است چراکه دانش تاریخی درباره آنچه در این دوره بر ایروان گذشت در دسترس نیست. نخستین کلیسا در ایروان، کلیسای سنت پیتر و پاول در سده پنجم ساخته شد که در ۱۹۳۱ فروریخت.
در دوران عظمت اعراب، ایروان در ۶۵۸ به دست آنها افتاد. از آن زمان به مرکزی استراتژیک به عنوان گذرگاه کاروان‌های بازرگانی اروپا و هند مبدل شد. از سده هفتم به بعد نام ایروان به این شهر اطلاق شد و بین سده‌های ۹ و ۱۱ و بیش از حمله سلجوقیان، ایروان بخش امنی در پادشاهی باگراتونی بود.
ایروان در ۱۳۸۷ به چنگ تیمور درآمد و به تاراج رفت. شهر به عنوان مرکز اجرایی ایلخانیان درآمد، و به لحاظ اهمیت راهبردی خود در طی قرن‌ها، بارها میان عثمانی‌ها و ایرانیان رد و بدل شد. در اوج جنگ‌های میان ایران و عثمانی در ۱۵۱۳ تا ۱۷۳۷، شهر ۱۴ بار دست به دست شد. در دوران شاه عباس اول و در ۱۶۰۴، ده‌ها هزار ارمنی به ایران کوچانده شدند. نخستین نتایج این کوچ‌ها این بود که درصد مسلمین ساکن در این شهر به ۸۰ درصد رسید در حالیکه جمعیت ارمنیان محلی باقی‌مانده در سرزمین به ۲۰ درصد هم نمی‌رسید.
شاردن، جهانگرد فرانسوی، از ایروان بازدید کرد و در کتابش، شرحی از این شهر را ذکر کرده‌است. در ۷ ژوئن ۱۶۷۹ یک زمین‌لرزه سهمناک شهر را به خاک نشانید.
در طی جنگ ایران و روس، و در تاریخ ۱ اکتبر ۱۸۲۷ شهر ایروان به دست ارتش روس (تحت ریاست ایوان پاسکویچ) افتاد و در ۱۸۲۸ و بر اساس عهدنامه ترکمنچای رسماً از تسلط ایرانیان خارج شد.
حاج سیاح در سفرنامه خود می‌نویسد:«شهری است در نهایت پاکیزگی. روی بازارها نپوشیده. میدان بسیار وسیع. باغچه‌های متعدد به اطراف میدان که برای تفرج مردم ساخته‌اند... روانه قلعه شدم خندق و باره بسیار محکم. داخل شده نزدیکی مسجدی بسیار خوبی بود. در آن قلعه چند سربازخانه برای سربازان و مجلسی برای مقصرین بود. از آنجا گذشتم گفتند جای سیاحت باغ حسن خان است، روانه گشتم باغی دیدم در نهایت صفا و طراوت. در وسط آن کلاه فرنگی به وضع ایران داشت.
