استان ولایت سغد Sughd

معرفی استان ولایت سغد

ولایت (استان) سُغد نام یکی از ولایت‌های کشور تاجیکستان است و مرکز آن شهر خُجَند نام دارد. مساحت این استان ۲۶٬۱۰۰ کیلومتر مربع و جمعیت آن در سال ۱۳۸۵، ۲٬۲۷۵٬۰۰۰ نفر بوده‌است.
این استان ۳۰ درصد از جمعیت تاجیکستان و یک‌سوم از زمین‌های قابل کشت این کشور را در خود جای داده است. هم‌چنین دوسوم تولید ناخالص داخلی کشور در این استان تولید می‌شود.
این ولایت در سال ۱۹۲۴ به عنوان بخشی از جمهوری سوسیالیستی ازبکستان شوروی تأسیس شد و در سال ۱۹۲۹ در پی کوشش‌های شیرین‌شاه شاه‌تیمور به جمهوری سوسیالیستی تاجیکستان شوروی پیوست.
این منطقه پیش از سال ۲۰۰ لنین‌آباد نامیده می‌شد. نام کنونی این ولایت از منطقه باستانی سُغد گرفته شده‌است.
ولایت سغد منطقه شمالی جمهوری تاجیکستان است. حدود این ولایت را اساساً کوه‌ها تشکیل می‌دهند. در شمال آن رشته‌کوه‌های قُرَمه (با بلندای ۳۷۶۹ متر) و مغول (۱۶۲۴ متر) قرار دارند، که به رشته‌کوه‌های تیان‌شان داخل می‌شود. این ولایت در سمت جنوب با رشته‌کوه‌های ترکستان (۵۵۰۹ م)، زرافشان (۵۴۸۹ م) و حصار محصور است که به سلسله‌کوه‌های حصار و آلای معروف است. بین رشته‌کوه‌های قرمه و ترکستان، بخش غربی دره فَرغانه قرار گرفته که از آن سیردریا می‌گذرد. رشته‌کوه‌های ترکستان و زرافشان را دره فرغانه از هم جدا می‌کند.
اقلیم ولایت سغد خشک است. زمستانش نه چندان سرد (میانگین دمای ژانویه ۱ تا ۱-)، تابستانش گرم (میانگین دمای ژوئیه ۲۸+)، بارندگی سالانه ۱۵۰ میلی‌متر و در برخی نقاط ۳۰۰ میلی‌متر است. در این ولایت بعضاً باد گرم و خشک می‌وزد.
رودها:سیردریا که از رودهای اسفره، خواجه باقرغان، آق‌سو و غیره در این ولایت تغذیه می‌شود. همچنین زرافشان با شاخاب‌هایش فان‌دریا، کشتوت، مَغیان، که دارای قله‌های برفی است ذخیره بزرگ برق‌آبی دارد و برای آبیاری زمین‌ها استفاده می‌شود.
بزرگ‌ترین دریاچه‌ها:اسکندرکول و آق‌سقان.
خاک‌ها:خاک‌های از نوع هموار با رنگ خاکستری باز، در کوه‌ها خاکستری تیره بیشتر است که تدریجاً به خاک‌های ارغوانی‌رنگ، خاک‌های کوهی - جنگلی و خاک‌های مرغزاری کوهی تغییر می‌کند. رستنی‌های منطقه را گیاهان بیابانی و نیمه‌بیابانی تشکیل می‌دهند؛ آویشن (شِباغ)، خار پای‌شتر، در دره رودها به مقدار کم توق‌زارها باقی مانده‌اند.
در دامنه رشته‌کوه‌ها تا بلندی ۱۰۰۰ متر رستنی‌های آویشن و شورگی و در بلندی ۱۵۰۰ - ۱۷۰۰ م و بیشتر از آن رستنی‌های گوناگون کوه هستند. گیاهان نیمه‌کوهستانی و کوهستانی در بلندی ۲۵۰۰ - ۳۰۰ متر قرار دارند.
از پستانداران، روباه، شغال، زرگوش، برسوک، خوک یابایی، بز کوهی، برس برفی دیده می‌شوند. در رودها و دریاچه‌های ولایت ماهیانی با نام‌های محلی گُلاماهی، زَغارماهی، لق‌ماهی و بُرُت‌ماهی ترکی، شیرماهی، زندگی می‌کنند.
اقتصاد ولایت سغد از سال ۲۰۰۰ به طور پیوسته در حال رشد بوده‌است، با میانگین نرخ رشد ۱۳٫۲٪ در سال ۲۰۰۸ و ۱۳٫۳ درصد در سال ۲۰۰۹. در سال ۲۰۰۹، تولیدات کشاورزی، تجاری و صنعتی به ترتیب سهمی به میزان ۲۸٫۲٪، ۲۵٫۸٪ و ۱۴٫۰٪ در تولید ناخالص منطقه‌ای سغد داشتند. از سال ۲۰۰۰، خروجی تولید صنعتی سغد دو برابر افزایش یافته و به طور متوسط ​​نرخ رشد سالانه ۵ تا ۸٪ داشته است.
در این استان یک منطقه آزادی اقتصادی نیز برپا شده‌است.