تنگستان(اهرم)

معرفی شهر تنگستان(اهرم)

ارتفاع از سطح دریا 65 است. شهرستان تنگستان دارای ۱۹۲۶ کیلومتر مربع وسعت است و از شمال و مشرق به شهرستان های دشتستان و از جنوب شرقی به شهرستان دشتی از شمال غربی به شهرستان بوشهر و از غرب و جنوب غربی به خلیج فارس محدود است.سبب نامگذاری این شهرستان به تنگستان این است که در قسمتهای شمالی آن تنگناهایی صعب العبور وجود دارد و همچنین اراضی آن در فضای کم و تنگِ میان کوه و دریا
واقع شده‌است.واژه تنگسیر به افرادی که در این منطقه بخصوص در روستای
قباکلکی و اطراف زندگی می کنند گفته می شود. تنگسیر ها در طول تاریخ افرادی
شجاع و مهین پرست بوده اند.نام تنگستان و تنگستانی ها و دلاوری هایشان، از دوره زندیه به بعد در
منابع تاریخی دیده می‌شود و از همین دوره آنان در حیات سیاسی کشور تأثیری
بسزا داشتند. تنگستانیها در ۱۱۷۹/۱۷۶۵ به نیروهای کریم خان زند که قصد
داشتند میرمُهَنّا (حاکم بندرریگ که بازرگانان را در دریا و خشکی غارت
می‌کرد) را سرکوب کنند، کمک کردند. در ۱۲۰۶ قریة تنگستان محل درگیری لطفعلی
خان زند با شیخ نصر، حاکم بوشهر، و رضاقلی خان شاهسَوَند بود که به پیروزی
لطفعلی خان منجر شد. در دورة محمدشاه قاجار (۱۲۵۰ـ ۱۲۶۴) تنگستان بلوکی با
نخلستانهای بسیار و فاصله آبادیهای آن از یکدیگر نیم فرسخ یا یک فرسخ بوده
و شمارة نخلهای آن را بیست هزار تا بوده‌است. در حملة نیروهای انگلیسی به
جنوب ایران بر سر مسئلة هرات، اهالی دشتستان و تنگستان به رهبری باقرخان
تنگستانی آنان را از بوشهر بیرون راندند. نیروهای انگلیسی در ۱۲۷۳/ ۱۸۵۷
دوباره به بوشهر حمله کردند و تنگستانیها به مقابله با آنان پرداختند، اما
نیروهای انگلیسی، با وجود دادن تلفات بسیار، شهر را تصرف کردند. در اواخر
سدة سیزدهم، تنگستان ناحیه‌ای با ۳۱ آبادی بوده که قریه‌ای به همین نام،
قصبة آن بوده‌است.است از محصولات آنجا گندم، جو، خرما و هندوانه بوده‌است.
دشتستانیها از همان زمان اهالی تنگستان را تنگسیر می‌نامیده‌اند.تنگسیر ها
در طول تاریخ ایران معاصر افرادی دلیر و مهین پرست بوده اند.
در جنگ جهانی اول (۱۳۳۲ـ ۱۳۳۶/ ۱۹۱۴ـ ۱۹۱۸) در حملة مجدد نیروهای انگلیسی به بوشهر، تنگستانیها به رهبری رئیس علی دلواری، شیخ حسین خان چاه کوتاهی
و زایر خضرخان اهرمی به مقابله با آنان پرداختند. در این جریان، آبادیهای
تنگستان، بویژه دلوار (دلوار کهنه، دلوار نو و قلعه دلوار)، بشدت آسیب دید؛
انگلیسیها بسیاری از نخلهای آنجا را قطع کردند یا آتش زدند. در ۱۳۳۵/
۱۹۱۷، قاچاق کالا در منطقة تنگستان رواج بسیار داشت و عمدتاً از طریق بندر
دلوار صورت می‌گرفت . در ۱۳۳۸ تنگستان پنجاه روستای نزدیک به هم داشت و از
بنادر آن (دلوار، عامِری، کَرّی، روسّانی، بولخِیر/بوالخیر و خورْشَعبی)،
غلات و خرما و گچ و ماهی صادر، و قند و چای و پارچه و غیره از بحرین وارد
می‌شد. واسموسِ آلمانی نیز در ۱۳۰۳ ش در منطقة تنگستان حضور داشت و به
عنوان توسعة کشاورزی تعدادی ماشین آلات زراعی وارد منطقه کرد. رکن زادة
آدمیت در ۱۳۱۰ ش، تنگستان را بلوکی به مرکزیت اهرم ضبط کرده‌است . به نوشتة
وی، محصولات این بلوک، از قبیل جو و مرکّبات و تنباکو، در بازار بوشهر با
قماش و دیگر اجناس خارجی معاوضه می‌شده‌است. در ۱۳۱۶ش تنگستان بلوکی به
مرکزیت آبادی تنگستان بود و محصولات آن به خارج از بلوک صادر می‌شد. در
۱۳۳۰ش مجموعة دهستانهای سمل، باغک، ساحلی و خاویز (خائیز) از بخش اهرم در
شهرستان بوشهر، تنگستان و سواحل خلیج فارس در این قسمت، سواحل تنگستان
نامیده می‌شد.
دلیران تنگستان با همراهی قوای محلی در جنگ جهانی دوم در مقابل هجوم
بریتانیا به جنوب ایران پایداری‌های بسیاری کردند که در این میان رئیسعلی
دلواری به عنوان رهبر نظامی و ملا علی تنگستانی به عنوان رهبری دینی در
راهبری این پایداری و جهاد نقش اساسی داشته‌اند. از علمای بنام این شهرستان
می‌توان به ملا علی تنگستانی نام برد که در زمان قیام مردم تنگستان مرجعیت
دینی قیام و مردم منطقه را بر عهده داشته و در اتحاد مبارزان فعالیت بسیار
نموده‌است. دلوار یکی از شهرهای تنگستان است که زادگاه رئیس علی دلواری در این شهر است و در حاشیه خلیج فارس قرار دارد.