مرند

معرفی شهر مرند

تاریخ شهر مرند به چند قرن قبل از میلاد مسیح می‌رسد. در دایره المعارف بزرگ اسلامی آمده است که مرند مرکز سکونت اقوامی مهم در دوره کلده و آشوربود. بطلمیوس جغرافی‌دان یونانی که حدود دو قرن قبل از میلاد می‌زیست، از این شهر به نام ماندگارنا نام می برند. به روایت تاریخ نویسان، کلمه مرند در زبان ارمنی به معنای دفن یا دفینه است و گویند مرند مدفن حضرت نوح پیغمبر بوده است. به عقیده ویلیامز جکسون، مرند پایتخت شهرستان واسپورگان در دوره ساسانیان بود و بقایای آتشکده‌ای درتپه خاکستری مرند دلیل آن است.در سفرنامه ویلیامز جکسون ( امریکایی ) درباره وجه تسمیه مرند آمده است که بنای این شهر به امر دختر ترسایی به نام ماریا گذاشته شد. وی کلیسای بزرگی دراین محل بنا کرد که اکنون مسجد جامع شهر است؛ به همین دلیل نام این شهر ماریانا خوانده شد که بعدها به مریند، مروند، مارایانه و سپس به مرند تغییر یافت. در روایت دیگری وجه تسمیه شهر مرند را تغییر یافته کلمه « مادوند » و « مارند » یعنی محل زندگی مادها ذکر کرده‌اند. آثار کلیسای قدیمی این شهر هنوز پابرجاست و صلیب‌هایی بزرگ و کوچک به شکلی زیبا دور تا دور قسمت فوقانی آن را پوشانده‌اند. به روایتی دیگر مرند یا مارند یا مادوند زمانی پایتخت حکومت مادها بود. شواهد تاریخی نشان می‌دهد که مرند در روزگار قیام بابک خرمدین جزو قلمروی او بود و محمد روادی حکمران مرند از بابک اطاعت می‌کرد. پس از دوره روادیان، دیگر نامی از مرند برده نمی‌شود، ولی وقایع عمومی منطقه نشان می‌دهد که این ناحیه تا حدود نخجوان، ایروان، تفلیس، شیروان، شماخی، خوی و وان محل نبرد حکومت‌های آذربایجان، گرجستان و ارمنستان از یک سو و فرستادگان خلفا از سوی دیگر بود.با برقراری نظام ایلخانی پس از حملات مغول، سلاطین ایلخانی بر مراغه، تبریز و سلطانیه حکومت راندند. در دوره تیموریان و پس از آن مرند مانند سایر شهرها دچار غارت و جنگ و ویرانی شد. در دوران صفویه به خصوص در زمان شاه اسماعیل اول که ایرانیان در جنگ چالدران شکست خوردند، تمامی آذربایجان به تصرف عثمانی‌ها درآمد و مرند هم مانند سایر شهرها ازاین قاعده مستثنی نبود. حتی به دلیل موقعیت سوق‌الجیشی، بیشتر از سایر نقاط مورد تاخت و تاز قرار گرفت.در زمان شاه عباس، حکومت مرند به امیری به نام سلطان جمشید خان دنبلی داده شد و این شهر مرکزیت حکومتی پیدا کرد. در سال 1016 هجری شاه عباس برای نبرد با عثمانیان مرند را پایگاه خود قرار داد.در دوره قاجاریه به دلیل رونق فعالیت‌های صنعتی، بازرگانی و معدنی ماوراء ارس و داد و ستد بین تبریز و خوی با باکو و تفلیس و مهاجرت و مسافرت مردم آذربایجان به روسیه همچنین لزوم مبادلات پستی و راه کاروانی، بر شهرت و آبادانی مرند افزوده شد. در دوره انقلاب مشروطیت شجاع نظام مرندی در مرند، زنوز، علمدار و گرگر به مخالفت با مشروطیت و طرفداری از استبداد برخاست. دراین زمان راه مرند راه بازرگانی ایران به اروپا و روسیه بود و برای تبریز از لحاظ تأمین آذوقه و مایحتاج زندگی اهمیت اساسی داشت. این راه بارها توسط افراد شجاع نطام مرندی مسدود شد؛ اما سرانجام این مرد با یک بمب پستی که توسط مشروطه‌خواه معروف « حیدر عمو اوغلی» از تبریز فرستاده شد، به هلاکت رسید. آزادیخواهان و مجاهدان مرند همواره یار و یاور ستارخان در انقلاب مشروطه بودند.