خلخال

معرفی شهر خلخال

ارتفاع از سطح دریا 1750 متر است. خلخال از شهرهای قدیمی و تاریخی آذربایجان است. در کتاب‌های جغرافیایی و تاریخی سده‌های دوم و سوم هجری‌، مورخان و جغرافی‌دانان از جمله در کتاب « حدود العالم من المشرق الی المغرب» درباره خلخال چنین نوشته‌اند:
« خلخال از شهرهای کوچک و از توابع آذربایجان بوده، محصول عمده آن گندم و جو بوده است و پلاس و گلیم و لباس پشمی و کرکی در آن بافند. . . » در معجم‌البلدان که در اواخر سده ششم هجری نوشته شده، آمده است:« خلخال شهری است در مشرق آذربایجان و نزدیک گیلان و مزارع و آبادی آن بیشتر در وسط کوه‌های بلند قرار دارد و از آنجا تا شهر قزوین هفت روز و تا اردبیل دو روز راه است و در این ولایت قلاعی بلند قرار دارد که مردمان آن هنگام حمله مغول به آنجا عزیمت نموده‌اند» .
در « نزهه‌القلوب» که حمدالله مستوفی در اوایل سده هشتم هجری نوشته درباره این شهر چنین آمده است:
« خلخال شهر وسط بوده و اکنون دیهی است کمابیش صد موضع و به چهار ناحیه تقسیم می‌شود. مانند، خانند بیل، سنجبد، انجیل‌آباد، هشتچین، . . . در آن ولایت به حدود دیه کیوی ، دره‌ایست آفتاب روی که آن دره، چشمه‌ای است که آبش تابستان یخ می‌بندد و بر طرق قماه ( آفتاب‌رو ) که قزاونه ( قزوینی‌ها ) آن را نساء ( زمین‌رو) می‌خوانند و چشمه دیگری است که آبش به قدری گرم است که تخم‌مرغ می‌پزد» . نویسنده « نزهه‌القلوب » می‌افزاید:
« خلخال، متصل به طوالش ، کمابیش سی‌پاره دیه است و از معظماتش:شال، کلور، خمس، دورو، گیلوان می‌باشد. هوایش معتدل است و به گرمی مایل حاصلش غله نیکو باشد. اندکی میوه دارد و حقوق دیوانیش ده‌هزار دینار است بر روی دفتر» .