نیشابور

معرفی شهر نیشابور

کلمه نیشابور از کلمه فارسی قدیم نیو شاه پور که به معنای شهر شاه پور یا کار خوب یا جای خوب شاه بوده گرفته شده است وبه قولی نیشابور را شاه پور اول یا دوم ساخته است وعنوانی که در اوایل دولت اسلامی نیشابور بر سکه ها دیده می شود که به معنای آپارناک یا آپاراتی می باشد که یکی از سه قبیله موسس پارت ها است نیشابور در قرن سوم وچهارم میلادی اعتبار فراوان داشته و یزد گرد دوم این محل را اقامتگاه خود قرار داده است .نیشابور در سال 31هجری فتح می شود .در قیام ابومسلم علیه بنی امیه در سال 131ابومسلم وارد این شهر شدوحکومت آن به دست می گیرد .سردار دیگر خراسانی طاهر ذوالیمینین در سال 207 از بردن نام خلیفه در خطبه خوددارکند و به نام خود در این شهر سکه می زند و به آبادانی می پردازد . سلسله طاهریان اایرانی بعد از اسلام است که در ایران پدید می آید.طاهر شادیاخ را ساخت و به دانش و اهل علم ااحترام گذاشت .در دربار او کسانباد غیسی حضور دانشته اند.باغ شاد یاخ در فعلی آرامگاه های خیام وعطار وامام زاده محروق بوده و بناهای دولتی و مرکز در آنجا قرار داشته است.یاقوت حموی که در سال 613 به نیشابور رفته است شادیاخ را آباد توصیف کرده استبا چیرگی سامانیان پاییتخت از نیشابور به بخارا برده می شود ولی باز هم نیشابور دومین مرکز سیاسی سامانیان محمی شد و به تحاظ علمی در اوج قرار داشت و در زمان سلجوقیان از مراکز علمی وسیاسی جهان در سال 329 نیشابور را فتح می کند و موقتا پایتخت خود می سازد .خواجه نظام الملک توسی وزلایق و نامی ارسالان یکی از دو نظامیه معروف را در نیشابور می سازد که مراکز علمی آن دوران این زمان نیشابور دارای 13 کتابخانه معتبر بوده است .در سال 530 نیشابور بر اثر زمهلکی ویران می شود و در سال 538 نیز این شهر آتش می گیرد و در حمله مغول بعد از کشتار فراوان شهر نابود می شود و زمین آن را مغول ها شخم می زنند تعداد کشته شدگارا در این شهر 1750000نفر می دانند .پس از قیام سربداران علیه سلطه مغول در سال 738 نیشابور از سلطه آنان نجات می یابد و با این همه خرابی به گفته حمدالله مستوفی در سال و ابن بطوطه در 757 که نیشابور را دیده اند آن را پر جمعیت ترین شهر خراسان دانسشته و از مسجد عاوچهار مدرسه بزرگ آن نام می برند.در اوایل دوره صفوبه نیشابور به دست ازبکان ویمی گردد و پس از آن این شهر دیگر نمی تواند به رغم موقعیت خوب خود قد علم کند به طوری فریزر در سال 1821 جمعیت آن را بیش از 5 هزار نفر نمی دانند با این همه نیشابور همیشبزرگترین مرکز علمی و فرهنگی بعد از اسلام بوده است .استاد ادر قرن5 مدرسه بسیبار بزرگی در نیشابور تاسیس نمود و مدارس چهارگانه دیگری در اقرن 5 به دستور یکی از مشاهیر شهر بیهق به نام ابوالقاسم عمر برای چهار طایفه بزرگ کرامی وشیعیو حنفی و شافعی ساخته شد .نظامیه نیشابور نیز در زمان خنظام الملک برای امام الحرمین جوینی ساخته شد که 30سالی در آن تدریس کردو در مجلس او کسانی چون امام محمد غزالی و انوری ابیوردی شاعر حضور می یافتند .نیشامرکز کتابخانه های بزرگ نیز بوده است از آن جمله کتابصابونی نیشابور وکتاب خانه دانشگاه دارالسنه نیشابیور در قرن چهارم بسیار معروف ومشهور بواست.از دیگر کتابخانه های معروف نیشابور کتاب خانه نظامیه وکتابخانه امام محمد وکتابخانه مسجد عقیل با 5 هزار کتاب و کتابخانه مدرسه سعدیه نیشابور که آ ن را ابو نصر سبکتگین برادر سلطان محمود غزنوی است و کتابخانه مدرسه بیهقیه نیشابور که امام ابو
الحسن بیهقی در قرن 4 ایجاد کرده معروف و مشهور می باشند.
از نظر موقعیت جغرافیایی در 150کیلومتری غرب مشهد در دشت همواری قرار گرفته است از یک طرف به کوههای بینالود و از سوی دیگر به ارتفاطاقانکوه محدود میشودنیشابور را شهر فیروزه می نامند معادن مهم در فاصله 53 کیلومتری شمال شرقی نیشابور است.