باغ دولت آباد

باغ دولت آباد یکی از با‏غ های معروف ایرانی است که در زمان محمد تقی خان (دوره زندیه) طراحی و ساخته شد. بخش عمده آن از جمله عمارت هشتی و بادگیر باغ را که، تخریب شده بود، سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران مرمت کرد. این باغ از قناتی به همین نام (قنات دولت آباد) مشروب می شده و جریان آب در باغ، اساس استخوان بندی طراحی آن را تشکیل می دهد.
‏باغ دولت آباد مجموعه ای از ساختمان های متفاوت است که محل اقامت (خان) حاکم وقت و دستگاه حکومتی وی بوده است.
عناصر متشکله مجموعه چنین است:
‏عمارت سردر جنوبی، شترخان و اصطبل ها، عمارت حرمسرا، عمارت هشتی و بادگیر، آشپزخانه ، اتاق های خدمه، عمارت بهشت آپین، عمارت تالار آینه، عمارت تهران ف عمارت سردر اصلی و آب انبار دو دهانه.
‏جالب ترین بنای مجموعه را عمارت هشتی و بادگیر تشکیل می دهد که تلفیق جریان هوا و آب به زیباترین شکل صورت گرفته است. کاربندی بسیار ظریف سقف هشتی اثر استاد علی اکبر خرمی (معروف به استاد حاجی علی اکبر آخوند) معمار میراث فرهنگی است .که با سیم گل و دم گیری گچی به طرزی بسیار استادابه اجرا شده است.
‏در ارسی مشبک با شیشه های رنگی نیز که دفتر فنی حفاظت آثار باستانی آن را ترمیم کرده به زیبایی بنا افزوده است، مهم ترین امتیاز طراحی عمارت، سعی معمار در انتخاب زوایایی هوشمندانه برای ارائه بهترین دید و منظر به داخل بنا است.
‏بادگیر باغ دولت آباد با 33متر بلندی از سطح زمین، شاهکار مهندسی و نشانه بلوغ و تو انمندی فکر و دست معماران یزدی است. باغ از ردیف کاری درختان مختلف برخورد ار است که عمده ترین آن ها را سرو و کاج وگل سرخ تشکیل می دهد. گونه های مختلف درختان میوه نیز به ویژه انگور و انار دیگر فضاهای با‏غ را در برمی گیرد. باغ دولت آباد به لحاظ هنر بستان پیرایی، . فن توزیع آب و غنای طراحی معماری از مجموعه های دیدنی کشور محسوب می شود و به همین دلیل در فهرست آثار تاریخی به ثبت رسیده است. امید می رود با ایجاد شرایط مناسب، امکان تداوم تعمیرات علمی و احیای سایر قسمت های مجموعه فراهم آید و در معرض دید جهانگردان داخلی و خارجی قرار گیرد.