مسجد جامع كبير

درخشان ترین بنای شهر یزد مسجد جامع آن است . بنای‌ قدیمی‌ و بسیار فاخر مجموعه‌ای‌ است‌ از درخشندگی‌ کاشی‌ها، بلندی‌ مناره‌ها،زیبایی‌ گچکاری‌ها، گشادی‌ صحن‌، آرامش‌ فیروزه‌ای‌ گنبد و بالاخره‌ شبستان‌ زمستانی‌ که‌ هر یک‌ عنصر وعاملی‌ از عظمت‌، زیبایی‌ و هنرمندی‌ یادگار گرانقدر، ارجمند و هزار ساله‌ یزد است‌.
وسیع آن که هر یک عنصر وعاملی ازبزرگی، زیبا یی وهنرمندی این یادگار ارجمند وهزار ساله یزد است. ایوان بزرگ ، غرفه ها، گوشواره ها، بزوارها، رواق ها و طنبی های آن همه در حد کمال زیبایی است و معماری باشکوه پارتی را با همه جلال و احتشام و زیبایی و ریزه کاری به یاد می آورد. قوس های جناغی خوش اندام آن که تناسب چهار و سه دارد، در عین زیبایی و ظرافت و تغزل، باریک بینی و ژرف نگری معمار ایرانی را در طراحی، اجرا و استواری بنا نشان می دهد. تکیه بلند و سر در آسمان این مسجد با اینکه ساختی بسیار کشیده دارد، بر شانه ای نازک استوار ایستاده و فشار عمودی مناره های آسمانی را بر روی جرزهای باربر نغز و لطیف کرده است. روشنایی گنبد با وضع تاقچه های گچ اندود دربرابر روزنه های مشبک به نحوی شاعرانه و ملایم تأمین شده است.
‏ در کنار این مسجد کتابخانه ای به نام کتابخانه‌ وزیری احداث شده که گنجینه ای نفیس از قرآن ها و کتاب های خطی است . این مسجد تا پیش از انقلاب اسلامی محل برگزاری نماز جمعه بود اما پس از پیروزی انقلاب ،به لحاظ محدودیت فضا ، انجام مراسم نماز جمعه به مسجد مرحوم آخوند ملااسماعیل منتقل شده است .