اسپی مزگت (مسجد سفید)

مسجد سفید که در گویش تالشی به اسپی مزگت مشهور است. در کنار رودخانه دینا چال در میان جنگل های انبوه و در بین راه مواصلاتی انزلی به هشتیر (تالش) جای گرفته است. بعضی آن را آق مسجد و نیز مسجد عبداللهی می نامند. با توجه به وجود کتیبه ای به خط کوفی ساخت این مسجد را به اوایل دوره اسلامی نسبت می دهند. رویش گیاهان و فشار شاخه های درهم درختان در لابه لای بافت این بنا از یک سو آن را در هاله ای اسرارآمیز فرو برده و از سوی دیگر ساختار بنا را دچار آسیب نموده است. مصالح بکار رفته در این بنا آجر، گچ، ساروج، گل و سفال است. سفال بام این منطقه با سفال های خمره ای دیگر نقاط گیلان متفاوت است و حالتی مسطح دارد. سطح بیرونی بنا با گچ اندود شده و وجه تسمیه بنا به همین علت است. با توجه به بقایای این ساختمان احتمالا پلان بنا متشکل از رواق میانی و دهلیز هایی در اطراف بود. عرض این دهلیز ها 340 سانتیمتر و ارتفاع آنها از کف حدود 70/5 متر است. پایه های رواق به صورت هشت گوش و در قسمت فوقانی پایه ها طاق هلالی شکسته وجود دارد. ورودی این بنا با عرض 160 سانتیمتر در شمال بنا جای دارد. ابعاد آجر های به کار رفته در بنا 6 در 23 در 23 سانتیمتر و قطر دیوار های مسجد حدود 175 سانتیمتر است. از وجوه تزئینی بنا کتیبه ای به خط کوفی برجسته در قسمت درونی دهلیز است. این کتیبه به طول 6 متر، حاوی آیات گچ بری از سوره توبه است و پایین آن نقوش گیاهی برجیته به چشم می خورد.