خانه قزوینی ها

در محله شهشهان و در ضلع جنوب شرقی میدانی که بقعه شهشهان در آن قرار دارد ، خانه ای قرار گرفته که از بناهای دوران ناصر الدین شاه قاجار است. این خانه که تا او ائل دهه 1350 ‏در مالکیت افراد بوده و بصورت خانه مسکونی مورد استفاده قرار می گرفت به نام (خانه قزوینی ها) معروف ‏بود.
‏ورودی فعلی خانه در انتهای بن بستی به شکل دالان قرار گرفته که ابتدا و انتهای آن سرپوشیده است. در طول این دالان طویل دیوار خانه کهکشانی قرار دارد که به صورت مشبک آجری بازسازی شده است. اگر چه قدمت خانه کهکشانی با خانه قزوینی ها یکی است، اما معماری این خانه و تزئینات آن به ظرافت خانه قزوینی ها نمی رسد . خانه کهکشانی دارای دو ورودی است که یکی درمیدان شهشهان و دیگری در انتهای راهرو ورودی خانه قزوینی ها قرار گرفته است .
‏از مقابل همین ورودی به خانه قزوینی ها وارد و از طریق راهروی دهلیز مانند به زیر زمین و حیاط خانه مرتبط می شویم. زیرزمین این خانه در سه جانب شمالی، شرقی و غربی حیاط اندرونی قرار گرفته است. این زیر زمین وسعت بسیاری دارد، مخصوصاً در جبهه شمالی که محوطه وسیعی به صورت پک فضا با سقف تخت وجود دارد .
‏خانه قزوینی ها دارای یک ورودی اصلی است که در کوچه امام جمعه قرار دارد. از این در که در حال حاضر مورد استفاده قرار نمی گیرد و دالانی طویل با فضاهای مختلف خانه ارتباط برقرار می شود .
‏پس از عبور از این دالان طویل در سمت راست به حیاط خلوت می رسیم. این حیاط خلوت با راهروئی که دارای 2 ‏خم است، حیاط خلوت را به حیاط خانه مربوط می کند. در انتهای این راهرو هشتی بسیار زیبا و ساده ای خود نمائی می کند که از سمت راست به حیاط اندرونی مربوط می شود . قسمت اصلی این خانه اندرونی است که با حیاط بزرگی و ساختمان هائی که در چهار طرف آن قرار دارند بیشترین فضای این مجموعه را اشغال کرده اند.
‏سالن اصلی خانه یا شاه نشین دارای پنجره ارسی و سه در بسیار نفیس است که شیشه های رنگی و مشبک ریز نقش از عناصر اصلی و زیبای آن محسوب می شوند. طاق این سالن با مقرنس های گچبری شده پوشش داده شده است. در طرفین سالن درهائی است که به اتاق های بزرگ مجاور راه دارند. این درها نیز دارای شیشه های رنگی هستند. اتاق های سالن به صورت طاق و تویزه ساده و فاقد تزئینات هستند.
‏در غرب خانه یک سالن پنج دری ارسی است که دارای تزئینات آئینه کاری و گچبری است و طرفین آن با دو ایوان کوچه ودو اتاق سه دری فضای جبهه غربی را کامل می کنند. در مقابل جبهه غرب و درسمت شرق فضاهای قرینه با جبهه غربی ساخت شده است. تنها تفاوت این جبهه درتزئینات اتاق است که فاقد آیینه کاری و نقاشی است. اما درب ارسی آن کامل و زیباست .
‏درجنوب حیاط سه ایوان کوچه بر اساس اصل قرینه سازی ساخته شده است. این خانه در سال1353 ‏از طرف دولت وقت خریداری شد و در اختیار وزارت فرهنگ و هنر آن روز قرار گرفت .که از همان زمان تعمیر و بازسازی و مرمت آن شروع شد و به عنوان محل سازمان ملی حفاظت آثار باستانی مورد استفاده قرار گرفت در حال حاضر این خانه زیبا و خانه کهکشانی محل اداره کل میراث فرهنگی استان است و علاوه بر کاربری اداری، مورد بازدید گردشگران و علاقمندان و دانشجویان رشته های ذیربط نیز قرار می گیرد.