سراب

معرفی شهر سراب

منطقه سراب از جمله مناطقی است که از دیرباز مسکونی بوده است. وجود کتبیه‌ اورارتویی، تپه های باستانی و معابد سنگی در حومه این شهر نشانگر قدمت تاریخی منطقه است. سراب در دوره امپراطوری اورارتویی از جمله مناطقی با تمدن شهری بود. حتی بعضی از محققین و باستان‌شناسان براین باورند که قبور پراکنده در اطراف و اکناف شهر سراب، قدمتی بیش از سنگ نبشته‌های اورارتویی دارند.آثار به جای مانده از فتوحات حکمرانان اورارتویی قدمت تاریخی این منطقه را به سال‌های 685-730 ق.م می‌رساند. سنگ نبشته رازلیق که یک باستان‌شناس آلمانی در سال 1971 آن را خواند به خط میخی و متعلق به آرگیشتی دوم پسر روسای اول است. سنگ نبشته نشتبان هم بیان کننده فتوحات اورارتو در قرن هشتم قبل از میلاد است. مراکز تمدن عهد باستان، معمولاً پس از ویرانی و انهدام در اثر حملات دشمنان، دوباره بازسازی نمی‌شد، اما شهر سراب بعد از شکست اورارتوها، در دوران حکمرانی پارت‌ها نیز از رونق کافی برخوردار شد و مورد توجه حکمرانان پارتی بود. وجود تپه‌های باستانی، تل‌ها و سفالینه‌های کشف شده در منطقه، شاهد این مدعا است.در منطقه سراب آثار متعددی از جمله معابد سنگی ، قلاع و یک چهار طاقی متعلق به دوران تمدن ساسانی بر جای مانده که مبین اهمیت آن،‌در دوره ساسانی است.در دوران بعد از حاکمیت اسلام در ایران و آذربایجان، ‌شهر سراب همچنان ارزش و اعتبار شهری خود را حفظ کرد و به لحاظ موقعیت ویژه مواصلاتی و حاصلخیزی خاک همیشه مورد توجه حکمرانان بود. چنانچه مورخین نوشته‌اند، بابک خرمدین در شهر سراب با شبلی‌بن مثنی ازدی ملاقات کرد و جنگ امیر و هسودان با غزان در کنار این شهر در قرن پنج هجری رخ داد.شهر سراب در دوران حکومت مغولان از مراکز عمدة‌ حکومتی در آذربایجان بود. نوشته‌اند که سلطان احمد تکودار که اسلام آورده بود، از دست ارغون‌خان و سرداران مغول به اردوی مادر که در سراب مستقر بود، پناه برد و در آنجا دستگیر شد و به دستور ارغون به سال 683 کشته شد. بعد از شکست سلطان احمد تکودار ارغون‌خان مغول، شورای مغولان را در گردنه سائین به سال 683 تشکیل داد. در زمان حکومت چوپانیان نیز سراب مورد توجه بود و حکومت آن با«جانی بیگ‌خان» از اولاد «جوجی‌خان» بود که در سال 758 در این شهر کشته شد.
در اوایل حکمرانی صوفیه که شهرهای تبریز و اردبیل از شهرهای مهم به شمار می‌رفتند، سراب به دلیل نزدیکی به این دو شهر و موقعیت سوق‌الجیشی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود. شاه اسماعیل صفوی بعد از شکست در جنگ چالدران به سراب روی آورد و در سال 930 در این شهر درگذشت.جنگ شاه اسماعیل و خلیل پاشا در سراب روی داد و باعث ویرانی و خسارات جبران‌ناپذیری شد؛ ولی شاه عباس قوای عثمانی را در این شهر شکست داد.به سال 1205 آغا محمدخان قاجار با صادق خان شقاقی در این منطقه جنگید و بعد از گریختن صادق‌خان از شهر، آغا محمدخان سراب را غارت کرد و به آتش کشید. صادق خان شقاقی در جنگ با فتحعلی شاه نیز شکست خورد و به سراب عقب نشینی کرد و بعد از اینکه جواهرات آغا محمدخان را به فتحعلی شاه پس داد، از طرف شاه قاجار بخشوده شد و به حکومت سراب منصوب گردید.موقعیت جغرافیایی و اقتصادی این شهر باعث شد تا بعد از هر غارت و ویرانی دوباره جانی تازه بگیرد و در بطن حوادث آبدیده شود.