مسجد جامع گرگان

بنای اصلی مسجد جامع گرگان در محله نعلبندان این شهر واقع شده است. با توجه به وجود مناره آجری دوره سلجوقی، بنای اولیه مسجد نیز به همان دوره تعلق دارد و در دوره های بعدی به طورگسترده باز سازی، تعمیر و تزئین شده است. در حال حاضر به غیر از مناره ، اثر دیگری از بنای اولیه مسجد بر جای نمانده است. بیشتر بازسازی ما در دوره تیموری، صفوی و دوره حاضر صورت گرفته است.
‏بنای مسجد با طرح مربع مستطیل، وسعتی حدود 1600 متر مربع را در بر می گیرد و شامل صحن وسیع مستطیل شکل ،ایوانهای شرقی وغربی ، شبستان های چهارگوشه بنا، ورودی های شمالی و جنوبی، مناره دوره سلجوقی وکتیبه ها و سنگ نوشته های تاریخی است. مناره آجری بنا با طرح استوانه ای تزئین آجرکاری وکتیبه کوفی آجری دارد و قابل مقایسه با دیگر مناره های دوره سلجوقی است. به نظر می رسدکه بخش فوقانی منار ویران شده و به جای آن یک مأذنه چربی در دوره های بعد جایگزین شده است.
‏از آثار نفیس و تاریخی مسجد می توان به در و منبر چوبی منبت کاری شده و فرامین و سنگ نوشته های پادشاهان صفوی و افشاریه اشاره کرد. در قدیمی و منبت مسجد کتیبه ها وکنده کاری های زیبایی دارد که برای نگهداری و حفاظت برداشته شده و به جای آن درجدیدی قرار داده شده است. منبر نفیس و تاریخی مسجد نیز دارای کتیبه ها یی است که بر اساس متن آنها ، ا ین مسجد و منبر یکبار در سال 895 ه. ق در زمان پادشاه معین الدین ابوالقاسم بابر حاکم هرات - توسط امیر بابا حسن- فرماندار استر آباد- و بار د یگر در سال 1018 ه. ق در زمان شاه عباس اول توسط قطب الد ین احمد بن ملا علی استر آبادی و سرانجام به سال 1157 ه. ق در زمان نادر شاه افشار توسط حاجی قر بان آقا- ناظر محمد حسین خان قاجار بیگلر بیگی استر آباد- تعمیر و باز سازی شده است. فرامین و وقف نامه های موجود در مسجد دارای تاریخ ها یی از اوایل دوره صفوی تا اوا یل دوره قاجاریه است و موضوعات مختلفی را شامل می شود.