گنبد علويان

یکی از مهم ترین بناهای تاریخی همدان بنایی چهار ضلعی به نام گنبد علویان است که محل‌ آرامگاه‌ دو نفر از اعضای‌ خاندان‌ علویان‌ است‌ و در دوران مغول تزئین و مرمت شده است. این بنا به ‌اواخر دوران‌ سلجوقی‌ تعلق‌ دارد. داخل‌ گنبد گچبریهای‌ زیبا و فراوان‌ دارد. گنبد این‌ بنا طی‌ قرون‌ گذشته‌ فروریخته‌ و فعلاً بدون‌ گنبد است‌. قبرها زیر گنبد سردابی‌ قرار گرفته‌اند که‌ با کاشی‌های‌ فیروزه‌ای‌ رنگ‌ در ابعاد خشتی‌ پوشیده‌ شده‌اند. جبهه‌ بیرونی‌ بنا طاقنماهایی‌ در طرفین‌ دارد که‌ به‌ اشکال‌ منظم‌ بصورت‌ لوزی‌های‌ بزرگ ‌و کوچک‌ و با آجر، برجسته‌ کاری‌ شده‌اند. بقایای‌ کتیبه‌ آجری‌ زیبایی‌ به‌ خط‌ کوفی‌ برجسته‌، مشتمل‌ بر چند آیه‌از قرآن‌ کریم‌ بر بالای‌ دیوارهای‌ خارجی‌ و ستون‌های‌ جانبی‌ جلو خان‌، به‌ چشم‌ می‌خورد. دروازه‌ ورودی‌ این‌ آرامگاه‌ بسیار جالب‌ توجه‌ است‌.