کتابخانه ملی رشت

گیلان جایگاه مردمی است که پا به پای گذشت روزگار همواره آزاد و سرافراز زیسته اند. اینان با سابقه بینش و درک شحیح خود همه وقت به دانش و دانشمندان بها و ارزش شایسته ای داده اند. اشاعه فرهنگ و تاسیس کتابخانه را که سابقه آن به حدود بیش از ده قرن پیش می رسد، باید بر پایه چنین برداشتی دانست. فرمانروایانی مانند عماد الدوله ، بهاءالدوله و عضد الدوله دیلمی که فرمانورایی آنان از نیمه اول قرن چهارم هجری آغاز گردیده بود، از پیشگامان این راه بودند. کتابخانه ای که عضد الدوله دیلمی در شیراز بر پا کرده بود و تمام کتاب های آن دوره در رشته های مختلف علوم در آن جمع آورده بود، از امکان رقابت با کاتبخانه بزرگ سامانیان در بخارا برخوردار بود. فکر تاسیس کتابخانه ملی رشت که کهن ترین کتابخانه مستقل عمومی در کشور ماست، در شرایطی به میان آمد که کتابخانه های موجود جوابگوی نیاز مردم در بالا بردن سطح دانش عمومی آنها نبود. در چنین موقعیتی شادروان محمد علی تربت به ریاست فرهنگ گیلان رسید. او با توجه به فضای مساعد گیلان و مردم اندیشمند و روشنفکر این سامان در صدد بر آمد تا به کمک آنها کتابخانه ای تاسیس کند. کتابخانه ملی رشت ساعت 5 بعد از ظهر روز پنج شنبه 19 مهر ماه 1313 شمسی در حالی که موزیک شهرداری مقابل دروازه کتابخانه نواخته می شد با حضور عده ای از دانشمندان و افراد سرشناس شهر ، روسای ادارات ئ فرهنگیان گشوده شد.