مسجد عاشورا

مسجد عاشورا رو به روی حوزه علمیه معصومیه شهر بیرجند قرار دارد و در حال حاضر محل دارالشفای خیریه حضرت فاطمه ( س ) و حسینیه فاطمیه است . گفته می شود این مسجد قبل از اسلام عبادتگاه زرتشتیان بود و بعد از رواج اسلام به مسجد تبدیل شده است .
این مسجد با 25/114 متر مربع مساحت ، احتمالا به دوره صفویه تعلق دارد . ورود به مسجد هم از طریق صحن و هم از طریق حسینیه جنب آن امکان پذیر است . مسجد در قسمت صحن دارای ورودی ایوان مانندی با نمای سنگ مرمر و قوس گنگره دار به صورت معماری بناهای جدیدی است . در قسمت سردر آن تمثیلی بزرگ از قرآن مجید به صورت گشوده نصب شده است و دارای درهای آهنی مستحکم و نمایی کاملا تازه ساز و جدید است . بنای داخل مسجد تقریبا اصالت خویش را حفظ کرده است:از ویژگیهای بارز آن می توان به دیوارها و جرزهای قطور که از خصوصیات شاخص بناهای منطقه کویری است ، اشاره کرد . بر روی آنها طاق هایی از نوع جناغی و تیز متوسط ساخته شده است .
در قسمت قبله محرابی به ابعاد 125 × 150 سانتی متر وجود دارد که جهت آن اندکی با قبله تشیع تفاوت دارد . به نظر می رسد که این مسجد در ابتدا جهت برگذاری نماز جماعت اهل سنت بنا شد و جهت محراب آن نیز موید همین مطلب است . از ویژگیهای دیگر بنا می توان به طاقچه های ساده ای که در ورودی های مسجد ، در داخل دیوار تعبیه شده اند اشاره کرد که محل قرار دادن کتاب های دعا ، قرآن و مهر جهت نماز است . مصالح بنا شامل گچ ، سنگ مرمر و آجر است . از جمله تزئینات بنا می توان به استفاده از طاق با قوس جناغی و تیز متوسط ومحراب گچبری شده با نقوش ساده اسلیمی اشاره کرد . این مسجد به دلیل تجمع هیات های عزاداری امام حسین ( ع ) به مسجد عاشورا معروف شده است . مردم بیرجند در اربعین حسینی و مراسم شام غریبان در این مکان شمع روشن می کنند و حاجت می طلبند .