مسجد تاریخی قلایر

روستای قلایر در52 کیلومتری جنوب زنجان واقع شده است. در این روستا، آثاری از:قلعه زیبایی در بالای کوه مشرف بر روستا دیده می شود. در دامنه غربی این ارتفاعات، تل تاریخی مسجد جامع قلایر قرار گرفته است. با کاوشهای باستان شناسی که با همکاری روستاییان در این تل تاریخی انجام گرفت، مجموعه بسیار ارزشمندی از دل خاک نمایان شد.
‏این مجموعه از یک مسجد و یک خانقاه که احتمالأ بقعه نیز می باشد.. تشکیل شده است. طرح مسجد، مربع نسبتأ کوچکی است که دورتادور آن تا ارتفاع 5/1متری از سنگ تراورتن نامرغوب ساخته شده است و در منتهاالیه آن کتیبه ای به خط متمایل به خط نسخ دورتادور مسجد وجود دارد. محراب آن به تمامی از سنگ سفید ساخته شده است و اسماء الله و ائمه اطهار(ع) وکلمه فاطمه، همراه با نقش های اسلیمی درون آن حکاکی شده است. هنگام خاکبرداری هیچ اثری از سقف مسجد به دست نیامده است؛ از این رو نوع سقف مسجد دانسته نیست و باقی مانده های دیوارها نیزبه علت خرابی، راهنما و الگویی به دست نداده است. لیکن لاشه سنگ های اطراف بنا وشباهت های این بنا با بناهای هم ردیف آن نشان می دهد که سقف ابتدایی مسجد ،گنبد مدوری بوده که به جهت عدم ‏انسجام سنگ ها، فروریخته و در دوره های بعدی با تیر و تخته، برروی مسجد سقف زده اند. هم اکنون سقف مسجد با تیر چوبی باز سازی شده است و به عنوان مسجد مردانه مورد استفاده اهالی می باشد