بقعه امامزاده اسماعیل

بنای امام زاده اسماعیل، بنای تاریخی و زیارتی بسیار زیبایی است که در جاده ترانزیتی ابهر _ تا کستان قرار گرفته است. بنا برنوشته های تذکره نویسان، نسب وی به علی بن ابیطالب (ع) می رسد.
‏طرح بنا از بیرون هشت ضلعی و از درون مربع است. ساختمان این بنا تماماً از آجر است و اضلاع هشت گانه آن، یک در میان، به طور قرینه از چهار ایوان با در ورودی به شبستان بقعه، به سبک قوس های جناغی ساخته شده است. تزئینات ایوان ها، مقرنس و کاربندی گچی و گره سازی است و در قسمت بالای ورودی ها، در هر ضلع پنجره چوبی پرکار و زیبایی تعبیه شده که نقش های آن گره سازی است. اضلاع چهارگانه دیگر بنا، در نمای بیرونی ، به صورت طاق نماست و در وسط هر ضلع کلمه«الله اکبر» و در سه کتیبه دیگرکلمه «محمد ‏(ص)»نوشته شده است.
‏داخل این بنا که به صورت چهارگوش است ، گچ کاری و آینه کاری بسیار زیبایی دارد که متشکل از گل و بوته های اسلیمی و تصویرهای پرندگان است. این تزئینات با استفاده از رنگ و گرهسازی درهم آمیخته شده و جلوه خاص به اندرون بقعه بخشیده است. درگرداگرد بقعه ، سوره مبارکه «جمعه» به خط ثلث جلی نوشته شده است.
‏بو فراز این شبستان، گنبد بسیار زیبایی به سبک دوپوششه قرار گرفته که از پایین به بالای تماماً کاشی کاری شده است. گنبد از نظر تزئینات و نقش ها به چهار قسمت تقسیم می شود:قسمت پایین گنبد با کاشی های سفید، مشکی ، زرد و سبز اجرا شده شکل های چلیپا (صلیب) ی شکسته 9به سبک راسته خفته دارد. بالای این قسمت ، کتیبه ای است که با کاشی های رنگین محدود که کلمه علی (ع) به خط کوفی در آن ها تکرار شده ، تزئین شده است. قسمت سوم گنبد با بن مایه (موتیف) های هندسی که از خط های متقاطع لوزی های متقارن پدید آورده اند، تزئین گردیده است. قسمت پایانی گنبد با کاشی های رنگی در خطوط مورب و موازی تزئین شده است.
‏در بعضی از تذکره ها، از دفن امام زاده اسماعیل در اوایل قرن ششم هجری در این بنا سخن گفته اند، اما سبک معماری بنا نشان دهنده آن است که در قرن نهم هجری ، و تزئینات الحاقی آن در اواخردوره صفویه است.