مسجد جامع سمنان

مسجد جامع سمنان را می توان در زمره کهنترین و قدیمی ترین آثار اسلامی شهر سمنان به شمار آورد که با توجه به گمانه زنیها و حفاریهای اخیر در قرن اول ه بر روی خرابه های آتشکده بنا گردیده ولی در طول زمان تغییراتی در آن به وجود آمده است . و در حال حاضر در بنای کنونی مسجد آثاری از دوره مغول و تیموری دیده می شود . در کتاب تاریخی مرآت البلدان نگاشته شده است:گویند در زمان خلافت حضرت امیرالمومنین علی بن ابیطالب (ع) آن حضرت امر فرمودند که از کوفه تا بخارا هزار و یک مسجد بنا کنند . در حکومت عبداله بن عمر اعیان سمنان مسجد حالیه ابن بلد را ساختند .
ولی این بنا را عظمتی نبود به دفعات اشخاص عدیده بر بنای اول افزودند . ایوان آجری رفیع و بلند آن به ارتفاع بیش از 21 متر در قسمت غرب صحن قرار دارد . که در زمان سلطنت شاهرخ تیموری به وسیله وزیرش خواجه شمس الدین علی بالیچه سمنانی و با استفاده از مال خاص وی و گنبد آن به وسیله خواجه ابوسعید در عهد سلطنت سنجر احداث گردیده است . در قسمت فوقانی ایوان و بر سه بدنه آن کتیبه ای از کاشی وجود دارد که ضلع شمالی ایوان شروع شده و پس از گذشتن از ضلع غربی تا انتهای جنوبی ادامه میابد . شبستان شرقی که به وسیله درب ورودی جنوب شرقی از شبستان جنوبی و به وسیله درب شمالی از شبستان شمالی جدا می گشت به همت کیقباد بن ملک شرف الدین سمنانی وزیر امیر تیمور گورکانی ساخته شده است . در جلو درب ورودی شرقی که به نام جلو خان مشهور است . فضای هشت ضلعی بزرگی با پشت بغلهای کاشی کاری وجود دارد . بر بالای در ترکیبی از آجر و کاشی های رنگارنگ که کلمات الله . محمد . علی . فاطمه . حسن . حسین . به نمایش می خورد . در گوشه شمال شرقی این شبستان منار سلجوقی به ارتفاع 20/31 متر واقع است که درب ورودی آن در این شبستان باز می شود . شبستان جنوبی مشتمل بر 16 ستون مدور در وسط و 5/8 ستون در اطراف دیوار شرقی می باشد که پایه های 27 اتاق شبستان را تشکیل می دهد . این شبستان در زمان ارغون خان و به وسیله وزیرش شیخ علاء الدوله سمنانی احداث شده و در عهد سلطنت فتحعلی شاه قاجار توسط ذوالفقاری خان سمنانی حاکم سمنان . دامغان . شاهرود و بسطام نسبت به تعمیر آن اقدام گردید .