غار دربند

غار دربند بزرگ ترین غار استان است که در 21 کیلومتری شمال سمنان ‏و سه کیلومتری جنوب شهمیرزاد واقع شده و مشرف بر دره سرسبز و خرم دربند است. این غار، درکمرکش کوه سنگی زیبایی به نام لهرد رو به مشرق قرار دارد و دره وسیع و سرسبز دربند در زیر آن گشترده شده است.
‏مدخل غار به عرض 75/2 ‏متر و ارتفا ع آن 35/1 متر است. پس از عبور از دهانه و مدخل غار، وارد دالانی به طول 24 ‏و عرض متوسط سه متر می شویم. این دالان، دهانه غار و تالار غار را به هم متصل می کند. انتهای دالان به تدریج کوتاه می شود، تا این که به دهانه ای به ارتفاع 80 سانتی متر می رسد، پس از عبور از دهانه مذکور وارد غار می شویم.
‏وضع داخلی غار نسبتأ ساده و بدون پیچ و خم است. فضای غار به صورت تالاری بیضی شکل است به طول 91 ‏متر که عریض ترین قسمت آن 36 ‏متر و بلند ترین نقطه سقف آن 20 متر است.
‏ساختمان غار از نظر ‏زمین شناسی مربوط به دوران سوم و از نوع سنگ های رسوبی است که به مقدار فراوان آهک و املاح دارد و از این رو، سراسر آن پوشیده از ستون های بزرگ و زیبای استالاگمیت (چکنده) و استالاگتیت (چکیده) است و از این نظر، از زیبا ترین و تماشا یی ترین غارهای ایران به شمار می رود. بلند ترین ستون استالاگمیت با ارتفاع 2 ‏ا
متر وبا قطر متوسط 85/1 ‏متر با زیبایی خاصی در وسط غار بالا رفته است.
‏آنچه در حفریات وکند وکاوهای غار به دست آمده نشانگر آن است که این غار متعلق به دوران های مختلف تاریخی است و مربوط به یک زمان مشخس نیست. قدیمی ترین آثار به دست آمده از این غار مربوط به قرن پنجم هجری و مستتد ترین آنها سکه طلایی است به خط کوفی که قسمتی از آن شکست و از بین رفته است، ولی سبک و خط آن متعلق به اواخر سلجوقی و اوایل حمله مغول است.
‏کاسه های لعابی معروف به گبری، کار مازندران و سفال های بسیار ظرپف، کار گرگان از صناایع قرن 5-6 هجری قدیمی ترین آثاری است که از این غار به دست آمده است.
‏این آمار تا دوره قاجاریه به چشم می خورد و چنین استنباط می شود که غار در دوره های مختلف مورد استفاده قرار گرفته است. در تاریخ ثبت است که در حکمرانی اسپهبدان طبری در دوره سلجوقیان و جنگ های آنان با اسماعییه که درنواحی سمنان صورت گرفت،گروهی از ترس به این غار پناهده شدند که آثار به دست آمده نشان از این سکونت کوتاه مدت دارد.
‏سهل انگاری بازدیدکنندگان، این شگفتی های کمیاب طبیعت را به ویرانی کشانده است. گروه های متعدد کوهنوردی و افراد عادی با روشن کردن مشعل، نمای داخلی غار را سیاه و دود اندود کرده اند که منجر به کاهش جلوه و زیبا یی آن شده است.
‏در این تخریب، عوامل طبیعی نیز بی تاثیر نبوده است. ستون های عظیم و سنگین و تخته سنگ های بزرگ که درگوشه وکنار غار پراکنده اند، حکایت از زمین لرزه های سهمناک دوران های دور می کند. کف غار سنگلاخ و دارای پستی و بلندی های بسیار است و بر اثر رطوبت هوا قسمت زیادی از آن را گل لغزنده پوشانده که عبور از آن بی خطر نیست. با این وصف گروه های متعددی از شهرهای دور و نزدیک در طول سال از این غار دیدن می کنند. این غار از جمله غار هایی است که در صورت توجه می تواند مکانی جذاب برای ایرانگردان و جهانگردان به شمار آید.