شهر باستانی زرنج ‏

ویرانه های شهر باستانی زرنج پایتخت قدیم سیستان در جلگه ای که در اطراف دریاچه هامون واقع شده باقی مانده است . آثار ‏ویرانه ها معرف زمان آبادی و پایتختی این ناحیه مشهور تاریخی در دوران باستان و پیش از اسلام می باشد . بناهای فراوانی در ‏منطقه زرنج از ادوار پیش از تاریخ و دوران هخامنشی ، اشکانی ، ساسانی و اسلامی کشف خواهد شد . از این شهر که حدود 1119 ‏سال قبل پایتخت سیستان بود اثری نیست . در وصف این شهر آمده:شهری با حصار و پیرامون آن خندق است و اندر وی ‏رودهاست و اندر خانه های وی آب روان است ، دارای پنج در آهنی است و گرمسیر است و برف نمی بارد . بعضی نیز پایتخت ‏سیستان را همان آبادی معروف به ( ارم شهرستان ) می دانند و روایتی هم هست که پایتخت سیستان قبل از زرنج (رام شهرستان ‏‏) خوانده می شد . تغییر مسیر هیرمند و شاید هم طغیان آن باعث شده است که آبادی ها و شهرستانهای قدیم این ناحیه خراب ‏شوند . ممکن است حفریات تاریخی بسیاری از این مسایل را روشن نماید . در روایات محلی سیستان افسانه ای در مورد خرابه ‏های معروف به ( سابور شاه) است . بدین ترتیب که داماد سابور در شهرستان از آبادی های سیستان می زیسته است . دختر ‏سابور شاه به بچه اش می گوید که وقتی پیش پدربزرگ خود رفتی هر چه رونما به تو داد نپذیر و درخواست کن که سهم ما را ‏از آب هیرمند دوچندان کند و چون چنین درخواست کرد و پدربزرگ بخشید شهر که در شمال کوه خواجه قرار داشت زیر آب ‏رفت . هر چند این داستان جز افسانه ای بیش نیست ، اما حکایت از واقعیتی انکارناپذیر دارد و آن این که خرابه های سابور شاه ‏بقایای شهری است که روزی بر اثر طغیان هیرمند یا تخریب یا شکسته شدن سد به زیر آب رفته است . ظاهرا زرنج در ‏صدراسلام در زمان یعقوب لیث و جانشینان وی پایتخت سیستان بوده است . ‏