مجموعه ویرانه های تخت جمشید

بر فراز تپه سنگی کوه رحمت در جلگه مرودشت ویرانه های به جا مانده از کاخ تخت جمشید نمایان است . شاهکاری که مانند دیوار عظیم چین یا اهرام ثلاثه مصر . تنها شاهدی بر رنج انسانها نیست تجلی ذوق و هنر والایی است که با دستهای آفرینشگر معماران چیره دست ایرانی خلق شده است . کاخهای بزرگ تخت جمشید از زمان داریوش اول (521 پیش از میلاد ) تا 150 سال بعد از وی بنا شده ا ند و امروزه می توان بر سنگ نبشته های میخی این کاخها نامهای داریوش اول . فرزندش خشایارشاه و اردشیر سوم را دید . راه ورود صفه پلکانهای دو طرفه است که از هر طرف 110 پله پهن و کوتاه دارند . بالای پلکانها بنای ورودی تخت جمشید قرار گرفته که ساختمان عظیم (دروازه بزرگ) با دو گاو بالدار سنگی و سر انسانی روی آن حجاری شده است . نبشته های بالای این نقوش به سه زبان پارسی باستانی . ایلامی و بابلی هستند که بیان کننده تاریخ اتمام بنای ورودی به فرمان خشایارشاه است . غیر از دروازه ورودی دو دروازه خروجی یکی رو به جنوب و دیگری رو به شرق قرار دارند . دروازه جنوبی از دروازه دیگر پهن تر است . کف و بنیاد آن را از سنگ ساخته اند و به کاخ آپادانا یا کاخ بزرگ بار راه دارد . ستون های باقی مانده و نقش های برجسته پلکان های زیبا و بی نظیر آن هنوز هم عظمت و شکوه این کاخ را نشان می دهند . وسعت کاخ تخت جمشید 125 هزار مترمربع و از چهار بخش مهم تشکیل یافته است:1- کاخ های رسمی و تشریفاتی 2- سرای نشیمن و کاخ های کوچک اختصاصی 3- خزانه شاهی 4- دژ و باروی حفاظتی .این بخش ها از سنگهای بزرگ تراشیده و صیقل یافته ساخته شده اند . کل ساختمان روی صخره های طبیعی استوار است . کتیبه ای که از داریوش بر دیوار ضلع جنوبی کاخ باقی مانده است نشان می دهد که پیش از احداث تخت جمشید هیچ اثر و بنایی در این مکان وجود نداشته است . سنگهای به کار رفته در تخت جمشید دو گونه اند:نوع اول شامل سنگهای صخره ای از جنس آهک به رنگ خاکستری شفاف است که از معادن شمال غربی تخت جمشید و نواحی دور یا نزدیک کاخ آورده اند . نوع دوم شامل سنگهای صخره ای از جنس آهک است که از سنگهای نوع اول سخت تر و فشرده تر است و به رنگ خاکستری مایل به سیاه دیده می شوند . این سنگها را از معادن مجدآباد (40 کیلومتری غرب تخت جمشید )آورده اند . کاخها و بناهای معروف تخت جمشید عبارتند از:1- کاخ کوچک یا دروازه ملل 2- کاخ بار آپادانا 3- کاخ داریوش (از نخستین کاخهایی است که روی صخره تخت جمشید بنا گردیده و این کاخ را کاخ تچر نیز گفته اند . 4- کاخ صد ستون یا تالار صد ستون 5- کاخ یا دروازه نیمه تمام 6- خزانه تخت جمشید 7 – کاخ سه دری یا تالار شورا 8 – چاه سنگی 9 – آرامگاه اردشیر دوم و سوم 10 – کاخ خشایارشاه معروف به هدیش .مجموعه کاخهای تخت جمشید در سال 330 پیش از میلاد به دست اسکندر مقدونی به آتش کشیده شد و تمام بناها به صورت ویرانه درآمد .از بناهای برجای مانده و نیمه ویرانه بنای مدخل اصلی تخت جمشید می باشد که معروف به کاخ آپادانا است و در انتهای پلکانها بر سطح صفه ای قرار دارد . تعدادی از ستونهای بلند و پلکانهای بزرگ آن که نقش های برجسته دارند هنوز هم باقی مانده اند . کاخ آپادانا مشتمل بر یک تالار مرکزی با 36 ستون و سه ایوان 12 ستونی در قسمتهای شمالی . جنوبی و شرقی است که ایوانهای شمالی و شرقی آن به وسیله پلکانهایی به حیاط های مقابل متصل و مربوط می شوند . این کاخ شکوه و عظمتی خیره کننده داشته است .