قلعه قم چقاي

این قلعه در 45 کیلومتری بیجار و روی یکی از کوههای بلند منطقه قرار دارد . موقعیت جغرافیایی این قلعه به دو دلیل از هیبت و عظمت خاص برخوردار است نخست آنکه از یک سو به دره ای مشرف است که در قدیم به دره شاهان شهرت داشت و تیغه های بلند و هولناک این کوه با پرتگاههای مخوف و بلند بالا رفتن از آن و رسیدن به دژ را بسیار دشوار می کند . از سوی دیگر از جنوب غربی . جنوب شرقی و شرق نیز به پرتگاهی دیگر مشرف است . از این رو ایجاد استحکامات برای این قلعه لازم نبود . اما در سمت شمال که پشته از ارتفاع کم تری برخوردار است بقایای دیواری عریض و محکم از سنگ لاشه با ملات و برج های نیم استوانه موجود است . دروازه قلعه در این سمت قرار دارد . بقایای این حصار یادآور دیوارهای تخت سلیمان و احتمالا به دوره ساسانی تعلق دارد . در پای پشته سنگی حصارهای دیگری از قرون وسطی عمود بر بستر رودخانه کشیده شده است . استحکام قلعه و نشانه های ساختاری بنا از جمله پی های خانه هایی که مشهود است نیز این گمان را تقویت می کند که این قلعه ساسانی باشد . در سطح نیز سفال های دوره اسلامی (قرن 6 و 7 ه . ق ) به چشم می خورد .
خارج قلعه در سمت شمال غربی روی پشته پست تر بقایایی از دیواره ها و تراس بندی ها دیده می شود . این پشته از طریق پلکانی که از سنگ کوه تراشیده شده با اراضی مرتفع شمالی مرتبط بود . آب انباری که به ارتفاع 40/1 متر در کوه ساخته شده تونل با 42 پله و راهرویی که آن را هم در دل کوه حفر کرده اند نشانه های دیگری از اهمیت ویژه این قلعه و آب انبار آن است .
سنگ های تراش خورده (قم چقای) دارای مشخصاتی نیست که بر مبنای آن بتوان زمان ساخت بنای قلعه را به دقت تعیین کرد با این حال به احتمال قوی می توان آن را متعلق به دوره های پیش از میلاد مسیح . مثلا دوره مانایی و ماد دانست که تا دوره های ساسانی و اسلامی نیز مورد استفاده بود .
منبع های ذخیره آب که توسط تونل پله داری به پایین راه می یابد تا حدودی به آب انباری که در زندان سلیمان وجود دارد شبیه است و نشانه دیگری از قدمت قلعه تا دوره مانایی است .