اراک

معرفی شهر اراک

بررسی‌های تاریخی مؤید آن است که در محدوده منطقه جغرافیایی شهرستان اراک که تا سال 1316 «ولایت عراق » نام داشت، با وجود 680 آبادی و حدود پانصد هزار نفر جمعیت ، قبل از پیدایش شهر سلطان‌آباد ( اراک ) شهر با اهمیتی پدید نیامده است. شهر اراک کمتر از دو قرن پیش در زمان حکومت فتحعلی شاه قاجار ایجاد شد . این شهر ابتدا « قلعه سلطان آباد » ، سپس « شهر نو » و بعد از آن شهر « سلطان آباد » نام گرفت و در سال 1316 هـ . ش با عبور راه‌آهن سراسری از کنار آن ، به اراک تغییر نام داد. ارک از آغاز ایجاد تا کنون همواره در معرض دگرگونی بوده و تحولات فراوانی یافته است. در زمان فتحعلی شاه، ولایت عراق شاهد ناامنی‌ها و شورش‌های متعدد اهالی فراهان ، گلپایگان و چهار لنگ علیه حکومت قاجار بود. قشون حکومتی‌ به فرماندهی یوسف خان گرجی قلعه زلف‌آباد را که محل تجمع مخالفین دولت بود با خاک یکسان کرد و جمعیت آن را قلع و قمع و پراکنده ساخت و طرح ایجاد شهر جدیدی را پی‌ریزی کرد . بدین منظور در نقطه خوش منظره و با صفایی که نسبت به منطقه مرکزیت و به اطراف و جوانب تسلط داشت و از امکانات ارتباطی و منابع آب و قنوات بهره‌مند بود، مکان شهر جدید انتخاب شد . این نقطه که انتهای محال فراهان بود و سابقاً دهی به نام « دِسکره» یا « دستجرد » در آن وجود داشت ، سلطان آباد نام گرفت و جمعیت هشت قلعه موجود در پیرامون به شهر جدید منتقل شدند . سلطان آباد کانون مبادلات منطقه شد. این شهر تا اوایل 1270 هـ .ق نقش نظامی داشت و محل سکونت سپهدار عراق بود. اولین نقطه عطف در تحولات سلطان آباد زمانی آغاز گشت که در دوره حکومت میرزا حسن خان ، شهر از حالت نظامی خارج شد و بتدریج کارکرد تجاری و صنعتی یافت و قالی‌بافی رونق گرفت و زمینه توسعه صنعتی آن نیز فراهم شد.مقارن شروع جنگ جهانی اول و فروپاشی حکومت قاجاریه ، قوای روسیه شهرهای ساوه ، سلطان آباد و مناطق اطراف آنها را به اشغال درآورد . پس از خاتمه جنگ جهانی اول و تحولات سیاسی کشور، سلطان آباد نیز در معرض دگرگونی‌های این دوره قرار گرفت و سیمای فیزیکی آن در جهت یکپارچگی کالبدی ـ فضایی تغییر کرد . این روند در دهه‌های بعدی نیز ادامه یافت، به طوری که امروزه شهر اراک به یکی از قطب‌های صنعتی ایران تبدیل شده است.